İsimlər tək (singular) və cəmdə (plural) olur. Tək formada isimlər heç bir xüsusi şəkilçiyə malik olmur; dog, chair, book, pencil və s.
İngilis dilində əksər isimlərin cəm forması onların sonuna -s (-es) şəkilçisi əlavə etməklə düzəlir. Bu şəkilçilər Azərbaycan dilində cəmlik ifadə edən -lar, -lər şəkilçilərinə uyğun gəlir.
book-books
day-days
bag-bags
dog-dogs
-s şəkilçisi kar samitlərdən sonra [s], cingiltili samitlərdən sonra [z] kimi tələffüz olunur.
desk-desks
ruler-rulers
tree-trees
Sonu -s, -sh, -x, -ch, -o ilə bitən isimlərin cəmi -es şəkilçisi vasitəsilə düzəlir. -es şəkilçisi [iz] kimi ounur.
bus-buses
box-boxes
fox-foxes
bush-bushes
bench-benches
match-matches
hero-heroes
tomato-tomatoes
potato-potatoes
glass-glasses
dress-dresses
piano, photo, zero, radio sözləri müstəsnalıq təşkil edir. Onların cəm forması -s şəkilçisinin köməyi ilə düzəlir.
piano-pianos
photo-photos
zero-zeros
radio-radios
Sonu samitdən sonra gələn y hərfi ilə bitən isimlərin cəmi -es şəkilçisi vasitəsilə düzəlir və bu zaman y hərfi i hərfi ilə əvəz olunur:
factory-factories
baby-babies
army-armies
lady-ladies
city-cities
family-families
party-parties
Lakin y hərfindən əvvəl sait gələrs, ismin sonuna -s şəkilçisi artırılır.
day-days, toy-toys, boy-boys, play-plays
Sonu -f (-fe) ilə bitən əksər isimlərin cəmi düzəldilərkən isimlərin sonuna -es şəkilçisi əlavə edilir və bu zaman f hərfi v hərfi ilə əvəz olunur, -es şəkilçisi [iz] oxunur.
wife-wives
life-lives
knife-knives
Bu qaydadan kənaraçıxmalar da var:
roof-roofs
safe-safes
handkerchief-handkerchiefs
chief-chiefs
Bir çox isimlərin cəmi xüsusi yolla düzəlir. Bunları yadda saxlamaq lazımdır.
man-men
woman-women
tooth-teeth
foot-feet
goose-geese
louse-lise
mouse-mice
datum-data
basis-bases
crisis-crises
analysis-analyses
phenomenon-phenomena
formula-formulae
child-children
ox-oxen
sheep-sheep
deer-deer
swine-swine
Mürəkkəb isimlərin cəm forması düzəldilərkən -s şəkilçisi əsas komponentə artırılır.
schoolboy-schoolboys
housewife-housewives
tooth-brush - tooth-brushes
bookcase-bookcases
brother-in-low - brothers-in-low
father-in-low - fathers-in-low
passer-by - passers-by
Tərkibində man, woman sözü olan mürəkkəb isimlərin cəm forması düzəldələrkən bu sözlər -men və -women sözlərinə çevrilir.
man-sermant - men-servant
woman-servant - women-servant
woman-writer - women-writer
saleswoman-saleswomen
postman-postmen
Englishman-Englishmen
Tərkibində əsas isim olmayan mürəkkəb isimlərin cəm forması düzəldilərkən -s şəkilçisi ismin sonuna əlavə edilir.
overall-overalls
holdall-holdalls
Həm tək, həm də cəm forması olan isimlər sayıla bilən isimlər (countable nouns) adlanır. Müasir ingilis dilində elə isimlər vardır ki, onların ancaq ya tək, ya da cəm forması vardır. Belə isimlərə sayıla bilməyən isimlər (uncountable nouns) deyilir.
iron, silver, copper, steel, air, hair, money, fruit, work, love, water, ice, milk, bread, sugar, butter, cheese, wood, hate, friendship, strength, heat, knowledge, permission, progress, advice, information
Azərbaycan dilində də bu qəbildən isimlərin çoxu tək formada işlənir, lakin bəzilərinin həm tək, həm də cəm formaları mövcuddur:
advice
knowledge
information
Qoşa hissələrdən ibarət olan əşyaları bildirən isimlər və topluluq bildirən isimlər ingilis dilində yalnız cəm formasında olur. Lakin Azərbaycan dilində, bir qayda olaraq, belə sözlər hər iki formada işlənə bilər:
troussers
spectacles
scissors
scales
tongs
holidays
goods
clothes
riches
Elm adı bildirən physics, mathematics, optics, phonetics, lexics və s. eləcə də news isimləri ingilis dilində cəm formada yazıldığı halda təkdə işlənir.
News Azərbaycan dilinə həm tək, həm də cəm formalara tərcümə olunur: news - xəbər, xəbərlər
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder